Schreibt auch unaufgefordert, aber es mangelt oft an Boten. Legt Briefe [Martin]Frechts und [Hans]Welsers bei und bittet um Rücksendung; dankt für Bullingers Brief [Nr. 1788]. Im Falle eines Sieges des Kaisers [Karl V.] über [Franz I.]befürchtet er einen Schaden für die freien Städte und die Eidgenossen sowie -gerade nach dem Sieg über [Wilhelm von]Jülich -wegen allzu großer Euphorie des Kaisers, dass die Protestanten geopfert werden und [Herzog Heinrich von]Braunschweig freie Hand gelassen wird; allein Christus bietet Hilfe. Bucer hat durch seinen Gehilfen Christoph [Söll]einen Brief geschickt, in dem er schreibt, er habe sich über Bullingers Briefe gefreut und werde erneut antworten; Philipp [Melanchthon] und andere könnten Luther nur mit Mühe davon abhalten, gegen Bullinger zu schreiben. Grüße. Reisläufer aus dem Jahr 1543 finden sich in Zürich StAA 166. 2, Nr. 127. 143. 145. 147-157.

S. Hortaris tu quidem strenue, ut ad te diligenter scribam, 1 mi venerande simul et charissime Bullingere. Ego vero ultro istuc facio, si quando quid rescire licet, quod vel ad te vel tuos vel communes certe res pertinere existimo. Sed desunt non raro tabellarii, quo minus, quod maxime volo, possim; deinde, ubi fortuna forte occurrunt, serius faciunt, quam ut putem te certiorem de iis faciendum, quae iamdudum ad me perscripta sunt. Alioqui, mi frater, hoc tibi praecipue nomine gratificarer valde quam lubenter.

Mitto hic Frechti nostri literas ² , quas nudius quartus accepi, cui heri quoque tuas ³ mittendas curavi. Deinde Welseri ⁴ , Augustani consulis epistolam ⁵ , qui nunquam vana mihi scripsit, hic accipis; utinam iucundiorem nuncium! Pro tuis, quae plaeraque consentiunt, gratias ago. Utramque epistolam ut remittas, multum te obsecro.

Quis autem, mi frater, paulo prudentior vir non videat extrema mala etiam christiano orbi imminere? Futurum omnino video, ut caesar ⁶ , si Gallo ⁷ , quod plerique non dubitant, superior sit, prorsus extra oleas ⁸ , quod dicitur, nec quicquam intentatum contra liberas urbes, Helvetios et reliquos relinquat, quo libidini suae subigat. Et certe mirum nunc, ut adversarii ex ista contra Iuliacensem ⁹ victoria ¹⁰ confidant et ferociant. Quorum etiam non pauci gloriantur persuasum esse caesari nihil se contra Turcos valiturum, nisi nos antea immolant hostiam expiatricem, id quod ut fiat maturius, Braunsvicensis 11 iam rursum - haud dubie caesare autore vel adiutore -egregiam supeditat occasionem, dum nostros adeo lacessit et ditionem suam ab illis rursum vindicare conatur, ut Hessus ¹² de conscribendo iam milite sollicitus sit ¹³ . Quid enim futurum putas, si a Brunsvicensi steterit caesar? An non hinc totius Superioris Germaniae cladem et vastitatem ominabimur? Quinetiam tota, mihi crede, Helvetia periclitabitur. Quo magis, venerande Bullingere, nostrum erit maiore multum quam unquam antea studio sub Christi signa confugere, viva compungi peccatorum penitentia et cunctos nos in domini curam coniicere. Hoc unum profecto ex omnibus reliquum nobis facit saevissima ista omnium rerum tempestas, et est quoque unius illius praesidium satis nobis adversus universum mundum et principem ipsius.

||54 Dedit ad me literas nudius tertius Bucerus noster idque per Christophorum 14 , famulum et amanuensem suum, qui etiam totius profectionis suae ad Coloniensem ¹⁵ comes fuit ¹⁶ . De illis hoc minus ad te scribo, quod inter caetera in hunc modum tui meminerit: "Bullingerus ad me amicas dedit literas iam binas ¹⁷ , quod me multum recreat. Respondi et respondebo, ut par est summam cum omnibus, qui Christi ministerium fideliter obeunt, amiciciam expetentem. Lutherus aegre per Philippum ¹⁸ et alios cohibitus est hactenus, ne quid in illum; sunt enim plaerique admodum prompti incentores apud senem hunc."¹⁹ Haec ille. Sed tu bona fide ista dissimulabis tantisper, dum ipse ad te de iis scripserit.

Bene vale, mi charissime et optime in domino frater, cum tota tua domo, quam cum Gvalthero, unice nobis charo amico, caeterisque amicis et fratribus mea vice officiosissime salutabis. Commendabitis nos domino diligenter. Salutant te nostri omnes. Iterum vale.

Constantiae, 2. octobris anno 1543.

Tuus Ambr. Blaurerus. a

[Adresse vor f. 46:] Praeclarae pietatis ac doctrinae viro d. Heinricho Bullingero, Tiguricen[si] episcopo, venerando suo et charissimo fratri. Zürich.