[1938]
Autograph: Zürich StA, E II 343a, 301 (Siegelspur) Ungedruckt
Sollte beim Rat von Bern auf Verlangen eines ihm lange Bekannten [Beat Gering?]für die Zulassung zum Predigtamt geprüft werden, doch lehnte Erasmus Ritter es ab, so dass der Rat am nächsten Tag Hochholzer in seinem Amt [in Aarau]bestätigte. Wäre [Simon] Sulzer in Bern gewesen (er war auf Besuch bei Bucer), wäre es zum Konflikt gekommen; die Zürcher Kirche kann sich glücklich schätzen, frei von Spaltungen zu sein, wie es sie in Bern gibt. Hochholzer hat Erasmus [Ritter]Bullingers Grüße ausgerichtet; Ritter hat Bullingers Brief nicht bekommen, und so soll Bullinger ihm alles noch einmal schreiben und ihm mitteilen, wer der Bote gewesen war; Grüße. Hochholzer selbst befindet sich in einer finanziell beklemmenden Lage und will auch deshalb seinen Lebenswandel umstellen, wobei Bullinger ihm Rat erteilen soll; Hochholzer meint heiraten zu müssen, doch hat er noch Zweifel und empfiehlt sich Bullinger an; diese Angelegenheit behindert seine Studien sehr. Schickt nächste Woche die in Bullingers Auftrag angefertigte Abschrift.
Gratiam et pacem a domino.
Fui proximis diebus Bernae, senatui me ostendi officiaque mea detuli. Receptus sum, ita tamen, ut prius examinarer, etiamsi essem Tigurinus. Ita enim quidam 1 , quem novi dudum, qualis sit, suggesserat senatoribus, ut non admitterer ad munus concionandi, nisi perscrutati prius essent, quid de quibusdam dogmatibus sentirem. cum enim Argentoratenses examinentur, nihil impedire, quo minus etiam Tigurini. Hoc intelligens nihil contradicebam, quia invicta veritas; libere respondissem pro mea tenuitate. Verum d. Erasmus Ritter noluit quenquam Tigurinum examinare, quia se aliosque non
| briefe_vol_14_302 | arpa |
|---|
tantae eruditionis esse dicebat, ut possent eum reiicere, quem Tigurina ecclesia aptum iudicasset. Rectius itaque senatus postero die negotium considerans narrante d. Erasmo, quid moris antehac fuisset erga Tigurinos, quid vicissim Tiguri erga Bernenses, admiserunt atque in officio me confirmarunt. 2
Quodsi Sulcerus 3 Bernae fuisset, mota certe fuisset aliqua tragoedia. Contulerat enim tum temporis se ad Bucerum 4 . Monstrum parturiunt, sed parient mendacium. 5 Etiamnunc quippiam moliuntur, non audent tamen disertis verbis id profiteri. O foelicem ecclesiam Tigurinam, quae huiusmodi sectis careat! Sunt schismata Bernae inter ministros ecclesiae, senatores et vulgus.
D. Erasmus 6 certe se humanissimum mihi exhibuit. Salutavi eum tuo nomine et de literis, quas proxime te ad ipsum dedisse dicebas, 7 interrogavi. Is negat se ullas a te accepisse literas a festo paschae 8 . Metuit, ne quis interceperit. Rogabat, ut quam celerrime ea de re ad te scriberem rogans, ut denuo se iis de rebus faceres certiorem, de quibus proximis istis literis scripsisses, recoleres etiam, cui perferendas eas tradidisses. Suspicatur enim quosdam talia agere. Salutat plurimum omnes fratres Tigurinae ecclesiae.
Venio iam ad negotium meum, quod certe animum meum non parum angit. Huc atque illuc distrahor, quid agam, nescio. Domino committo. Quo me vertam, incertus sum. Res meae sic se habent, ut omnino non possim hoc modo porro agere. 41 florenos tantum pro cibo et potu bis in die solvere permultum, ut de alio sumptu, quem aliis in rebus facere oportet, nihil dicam. Deindae[!] sunt aliae multae causae, quae hortantur, imo tantumnon impellunt, ut alio modo res meas componam. Te itaque rogo, mihi consulas, mihi dispicias. Animum aegre illinc avertere possum; si ulla spes esset potiundi, nusquam me verterem. Verum quia domino, cuius nutu et voluntate omnia geruntur, non placet, age, fiat voluntas domini. Sunt plures et honestae et probae; dominum mihi provisurum spero. Tuum ego consilium sequar, te unum habeo consultorem. Tu, quod tibi visum fuerit, in rebus meis agito, dispicias mihi. Nosti res meas meque totum exploratum habes, quae mea sit conditio, quid res postulet, vides. Ne scandalo sim ecclesiae dum
| briefe_vol_14_303 | arpa |
|---|
solitarius in aedibus privatis habito, ad vitandas suspiciones varias ducenda erit uxor, quod tu pro tua prudentia rectius intelligis, quam quisquam monere possit. Ego quid agam, dubito plane. Tu, quid et quomodo agendum putes, consulas, rogo, meque totum tibi habeas commendatum. Negotium hoc multum studia impedit. Dominus tecum.
Aaroviae, 25. iunii 1544.
Proxima septimana quae rescribenda dedisti 9 , mittam alia a te accepturus. Peregrinacio hactenus impedivit.
T[uae] h[umanitati] deditissimus
Christianus Hochholzer.
[Adresse auf der Rückseite:] Clarissimo viro d. Heinrycho Bullingero, Tigurinae ecclesiae antistiti fidelissimo, domino et patri suo colendo.
