[303]
Autograph: Zürich StA, E II 375, 726. Siegelspur. -Ungedruckt
Hat während eines Jahres Stipendien erhalten und verspricht, das begonnene Studium, zu dem schon Zwingli geraten hat, nicht aufzugeben. Bittet um Erhöhung des Stipendiums, damit er vom Elternhaus, das seinen Studien nicht günstig gesinnt ist, unabhängig sein kann.
Domino Heinrico Bullingero, Tigurinae ecclesiae pastori, viro pio, erudito bonarumque artium patrono, Diethelmus Keller gratiam et pacem.
In numerum stipendiariorum senatus canonicorumque benefitio relatus sum ac per annum iam preteritum hoc fructus sum, hac tamen conditione 3 , ut ad nativitatem Christi, quae nunc adest, respondeam, an animo per hoc tempus complacuerit meo studiis humanis operam dare meam, ne postea, ubi per aliquot tempora hos nummos acceperim, abeam studiumque literarum deseram, ut quidam hactenus soluerunt. Tali autem ego adhuc numquam fui animo neque posthac me futurum spero, quousque
1 Diethelm Keller, gest. 1568, aus Zürich, gehörte
seit 1532 zu den Stipendiaten am
Großmünsterstift. 1535 besuchte er die Lateinschule
in Thun (Kt. Bern; s. Keller an
Bullinger, 20. Dezember 1535, Zürich ZB,
Ms F 62, 348f). Schon bevor er 1536 ordiniert
wurde, versah er die Pfarrstelle von Schwamendingen
bei Zürich. Seit 1537 wirkte er als
Provisor an der Zürcher Fraumünsterschule.
1541 wurde er Pfarrer in Maur (Kt. Zürich),
geriet 1550 in Schulden und erhielt deswegen
vom Rat eine Rüge, ohne aber abgesetzt
zu werden, da er bei seiner Gemeinde angesehen
war (Zürich StA, E I 30, 77, Nr. 9).
1566 trat er von seiner Stelle zurück. Einige
Briefe Kellers an Bullinger, den er wohl als
Stipendiat kennenlernte, sind erhalten. Zu
Kellers Werken zählen u. a. die lateinischen
Übersetzungen von Bullingers Schriften
«Bericht der Kranken», 1540 (HBBibl I 80)
und «Der alte Glaube», 1544 (HBBibI I 103).
- Lit.: AZürcherRef 2003, S. 890; Pfarrerbuch
375.Briefe_Vol_03_0262 arpa
divinae potestati non fuerit adversum, operamque meam studiis liberalibus dandam
promitto, quod si stipendium sufficiens policiti fueritis ad mea necessaria, id
vero non immerito, praesertim cum stipendia copiosiora nonnullis data 4 , quibus minus
erat necesse, et id sane multo. Haec autem non dico, ut alicui invideam, si res magis
prospere successerunt, mihi tamen quoque opern ferendam puto. Vobis enim adhortantibus
ad haec usque tempora invigilavi studiis. Ante triennium etenim Myconio
praeceptore 5 parentes mei 6 decreverant arte mechanica aliqua instruere, ut mihi
postea victum atque amictum aquirerem neque usque parentes meos degravarem.
Quod cum cognovisset Myconius, Zinglio, olim pastori nostro, manefestavit[!].
Quod cum hic animatvertisset[!], patrem meum ad se vocatum etiam aliis canonicis
praesentibus oravit, literis ne me abalienet segregetve, auxilium aliquod propediem
ferendum prominentes 7 . Haec facta sunt in anno, qui praecessit stragem illam, proh
dolor, Capellae acceptam 8 . Nunc demum ad calendas ianu[a]rias anni adhuc praesentis
sedecim aurei dati 9 , quorum summam universam si omnino expenderim pro
libris vestibusque necessariis, aegre sufficerent. Tu autem optime novisti magis decere,
ut parentibus meis sim auxilio, quo vires collapsas atque diffusas labore assiduo
indefatigatoque, senio, multis et assiduis infirmitatibus reficere possent, cum tamen
ipsi cibis se decentibus cogantur abstinere suumque ingenium defraudare 10 , quo
nobis victum atque amictum possint aquirere, perpetuoque rixae mihi sunt audiendae,
quod usque multum obsim, parum vero prosim, cum summa haec universa singulis
ferme angariis bibliopolae mercatorique pannos vendenti expendenda, id vero
propter tempora iniqua annonamque caram. Multa enim millia hominum per annos
octo proximos fuerunt, qui sorte multo ampliore et locupletiore multo tenuius a atque
frugalius vixerunt mensam deserentes stomacho admodum famelico. Quod tamen
nobis benefitio supremi numinis adhuc numquam contigit. Amplius vero sufferre
non poterimus, nisi tempora illa iniqua aliquantulum fuerint mitigata, id vero benefitio
dei omnipotentis. Nostrae enim facultates ferme attritae atque exhaustae,
quamvis adhuc numquam talia sumus perpessi. Deus avertat, ne posthac sustinere
cogamur. Hactenus de meo habes statu. Tu autem, quoniam in eo est, ut vel promittam
vel renuam, mihi tuis auxilio, quaeso, sis verbis, ut tot detur, quo mihi annuum
victum apud virum aliquem doctum emere possim 11 . Domum enim habeo musis non
aptam atque concinnam propter strepitus atque clamorem huc atque illuc discurrentium.
Animi mei sententiam magis manifestam fore credidi per literas ad te missas ac
multo acuratius, quam si praesens verba facerem. Sic enim quaeque praemedita dicere
licet. Quocirca, o vir doctissime, meam boni consulito barbariem utpote tyronisBriefe_Vol_03_0263 arpa
in campum progressi gratia exercitationis. Quodsi tu vero aliqua nimis barbara videris,
corrigito, quaeso, mihique manefestato[!], ne bis in eundem lapidem, ut proverbio
dicitur, impingam 12 .
Vale.
Datum 16. decembris, Tiguri.
[Adresse auf der Rückseite:] Heinrico Bullingero, Tigurinae ecclesiae pastori, viro pio atque non immerito venerando.