[661]
Autograph: Zürich StA, E II 343, 107 (Siegelspur) Gedruckt: Füssli I 166-170, Nr. 49; Teildruck: Johann Heinrich Ott, Annales anabaptistici, Basel 1672, S. 81f
Entschuldigt sein langes Schweigen. Hat wegen [Hans]Pflaum, dessen Frau unterwegs ist, um ihn [nach Ulm] zurückzuholen, ausführlich an Leo Jud geschrieben. Die Mängel der Kirchen werden von den [Spiritualisten]überbetont; einer von ihnen, der in Ulm eingebürgerte Sebastian Franck, hat dem Rat nach dem Erscheinen seiner "Paradoxa" ein Rechtfertigungsschreiben vorgelegt, das an [Hans]Denck und [Ludwig] Hätzer erinnert. Mit Kaspar Schwenckfeld, der jetzt im Haus des Bürgermeisters [Bernhard Besserer] lebt, hat Frecht gemeinsam mit Bucer und [Ambrosius] Blarer in Tübingen eine Übereinkunft getroffen; gegenüber Franck, der die Kirche mehr als Schwenckfeld beschwert, hat er sich nie nachgiebig gezeigt.
Salutem in domino, Bullingere doctissime.
Quid ni vero boni consulerem non ineptas et extortas illas tuas, sed vere aptas et pro charitatis iure sponte scriptas in Pflumii 1 caussa literas 2 ? Quibus, utinam pro tuis votis, respondero inprimisque excusavero me probe de illo meo diutino silentio, quo velim non putes ut ethnicorum dirimi amicitias 3 , sed magis ut christianorum in domino coire. Neque enim mea in te observantia et charitas tam infirma est, ut ea papyraceis subinde aegeat testibus. Multo itaque rectius mihi quam tibi et huius epistolae initium et finis isto sermone ornandus erit: "Licet scribam rarius, Bullingerus tamen animo meo commendatissimus
| Briefe_Vol_05_390 | arpa |
|---|
Sed ad Pflumii causam, optime Bullingere, quid tibi respondeam, non adeo in promptu habeo. Satis solide pieque illi, quod scribis, conatus es reditum persuadere. Iam ipsa uxor cum tabellione 4 , cognato suo, iter ingressa tam difficile certe et incommodum venit ad vos non tam orator vehemens quam suo iuditio etiam foelix exorator. Repetet maritum ad alendam familiam multo aptiorem quam ad perdiscendas literas, quas, cum adhuc puer esset, pro sua simplicitate facile capere non potuit. Verum optimo viro Leoni Iud de Pflumii rebus scripsi fusius quam tibi 5 .
Quod vero ad nostras attinet ecclesias, quarum te quoque curam gerere non dubito, sic se habent omnia, ut semper meliora optarem, tametsi dominus sua bonitate efficiat, ut magistratus animi in tuenda et propaganda recepta religione haudquaquam remittantur. Auditores autem, proh dolor, ut audio hoc malum passim commune ingravescere, plures quam factores verbi sunt. Hoc autem exaggerare solent, qui subtilioribus anabaptistis favent, quales sunt Schlesitici et Francici spiritus 6 , qui scribunt et in angulis mussitant multa de verbo externo et interno, de litera, spiritu, et horum ministris, qui palam docent scripturam non esse verbum dei, in omnium mentibus verbum internum latere, quod externi duntaxat verbi testimonio in liquidum veniat, aliud ministerii, vocationis, oeconomiae ecclesiasticae genus expectantes. Huius farine 7 videtur esse Sebastianus Francus, chronicorum et paradoxorum autor, quem ante biennium a fere nostri receperunt in b hanc urbem, deinde c in civem magis imprudenter quam pie 8 . Hic cum in hac urbe insciis scholarum praesidibus, edendorum voluminum censoribus, illud mirabile Paradoxorum suorum contextum aedidisset 9 , senatui delatus obtulit se ad declarationem eorum articulorum, qui a se obscure aut parum pie scripti essent 10 . Huius fabulae cum eo institutae hisce diebus protasin vidi, indies autem catastrophen expecto 11 . Obtulit is quidem declarationem, sed eam, quae meo iuditio alia indigeat, tam est nunc obscurus, nunc vero lubricus in expositione verbi externi et interni. Non ignoras, ut olim cum verbo externo luserint Denckius 12 et Hätzerus 13 ; iurares eos in Franco et suis complicibus revixisse. Neque te latet, ut Lutherani in illa
| Briefe_Vol_05_391 | arpa |
|---|
atroci pugna sacramentaria velitati fuerint cum verbo externo, quod mea opinione in ministerio nolunt esse a verbo interno separandum idque pie.
Preter hunc Francum nunc hospitem hic habemus in domo consulis nostri 14 diversantem Chasparem illum Schwenckfeldium, quicum nuper Bucerus et Blaurerus noster d et ego concordiam Tubingae iniivimus 15 . Condordiae leges haee sunt, ut Schwenckfeldius ministerium totum ecclesiarum nostrarum non dissipet nosque huius eum non accusemus, imo ipse velit diligenter adesse nobis, ut populus ad id conspiret, ut studio verae poenitentiae et fidutia Christi se in domino coniungat. Non dubito vero, quin de ista concordia e fratribus Argentinensibus quid rescieris 16 , ut modo opus non sit de ea latius tecum commentari. Volui autem ista de Franco plus nostrae ecclesiae incommodante quam Schwenckfeldius scribere, ut et tu nos hic quandoque per literas moneres 17 eorum, quae putaris monenda esse. Sunt, qui suspicentur de nobis, quasi nos indulgenter huiusmodi heretica ingenia tractare et fovere quam greek e iuxta Pauli monita 18 arguere malimus. Sed falluntur isti; nunquam enim nos consuluimus, ut in urbem iste novator reciperetur. At suos iste patronos habuit, quibus mira sua chrestologia imposuit, et vereor, ne in hunc diem imponat eis. Tu dominum ora, ut nostram ecclesiam liberet a variis istis ingenus ad destruendum quam aedificandum magis propendentibus. At de iis et aliis quandoque diligentius ad te perscribam.
Vale cum symmystis omnibus, quos meo et confratrum nomine salvos dicas, inprimis venerandum illum Pellicanum et Bibliandrum, vere, quod dicitur, virum eruditum.
Raptim, Ulme, 14. octobris 1535.
Tuus Martinus
Frechtus.
[Adresse auf der Rückseite:] Eximio pietate et doctrina d. Heinrycho Bullingero, Tigurinae ecclesiae vigilantissimo episcopo, fratri suo charissimo.
