Ist froh, Bullinger zur Abfassung seines neuen Epistelkommentars gedrängt zu haben, in dem die Greuel des romischen Götzen trefflich beschrieben sind und der sicherlich weitherum große Wirkung haben wird, weil Luther zu scharf und Zwingli offenbar gar nicht ausdrücklich gegen den Papst geschrieben hat; Bullinger hat überzeugend dargelegt, daß Paulus' Warnung vor dem Antichrist den Papst meint. Da sich Papst Paul III. angeblich auf die Seite des französischen Königs gestellt hat, konnten nun viele Protestanten annehmen, der Kaiser wurde der evangelischen Lehre künftig gewogener sein.

S. Quam bonam ego, Bullingere doctissime, operam navavi, si id meis apud te literis sum assecutus, ut epistolis apostoli ad Thessalonicenses, Thimotheum et Philemonem enarrandis 1 hoc plus operae impenderis, quo ego te ardentius inhortatus fuerim, ne Romanum illud idolum ² levi manu tractares, sed suis coloribus orbi depingeres. Depinxisti enim abominationem illam universam tanta fide, gratia, libertate, iudicio, fiducia, ut non dubitem casum, quem spiritus domini viginti iam annis molitur, te primum ceu Colophone adhibito ³ et brevem et certo per omnem Germaniam in foribus affuturum esse 4 , qui omnem illam simulatae pietatis camerinam non moveat solum, sed etiam absorbeat. Est quidem papa et a Luthero petitus ⁵ , sed amarulentius, quam ut iudicio eius multi eruditorum ea in re putarint accedendum, ac nescio, an ex professo unquam Zinglius noster in eum scripserit ⁶ ; satis enim ei fuit dogmata subvertere, quae talem eum effecerant, et exarmare hominem malis artibus elatum, si nudus et spoliatus adigi fortasse ad resipiscentiam posset. Tua vero (absit adulatio) diligentia factum est, ut facile et citra controversiam id optimi et pientissimi quique sensuri sint, de nullo antichristo seu filio perditionis ⁷ certius posteros apostolum admonuisse quam de papa Romano; quippe ad verbum quadrant in hunc, quicquid est a Paulo de homine peccati praedictum ⁸ . Proinde ex animo gratulor studiosis tuam istam lucubrationem, ||1375v. nec minus gaudeo factum meo consilio, ut accincto iam et parato a ad scribendum hac

Audio vero Paulum III. Caroli imperatoris hostem factum, totum se Gallo 10 dedidisse. Quae si vera sunt, quam facile foret Carolum ad illos converti toto impetu, qui ferre papam amplius nolunt, et olfacio iam nunc eam occasionem observari quibusdam christianis magistratibus, ut, quoniam spes sit maioris dissidii, hoc inde propensior evangelio futurus sit imperator, quo se magis delusum contemptumque ab illo sentiet, cuius dignitatem antea tam religiose est tutatus. Sed incerta sunt principum consilia, quibus haud aliud magis precor, quam ut per domini gratiam vel te doctore demum artes antichristi sint liquido cognituri et, quod hactenus de scripturis deprehensum non est, saltem historia recentiore praeeunte perdiscant.

Vale et me tuum esse sinito.

Sangalli, 18. die aprilis anno 36.

Ioach. Vadianus.

[Adresse darunter:] [Clariss]imo b viro d. Henrycho [Bulling]ero c , sanctae ecclesiae [Turicensis]d episcopo, domini suo colendo.