Beklagt die große Zahl der Häresien und wünscht sich eine Synode der Evangelischen, auf der ihre Lehre für die Nachfahren dargelegt wird. Bei ihnen sind viele unsicher im Glauben, werden zügellos und bestreiten - wie einst die Sadduzäer -die Auferstehung nach dem Tode;

Graciam a deo per Christum in spiritu sancto.

Experior indies, mi doctissime Bulingere, sicut in magno corpore semper est aliquid, quod querelam offert et medicantis manum requirit, ita eciam esse in ecclesia, domo magna et regno Christi. Ante Christum natum, Augustino teste, hereses fuerunt viginti octo ² . Etas Augustini longe plures habuit. Certe si quis huius nostri fermentati seculi errores numeret, de fide, trinitate, baptismo, poenitentia, Christo homine, Christo deo, sacramentis etc., pauciores inveniet nunquam. Idque facit, ut ego pro mea tenuitate soleam perpetuo habere in ore dictum illud Polycarpi dicentis: "Deus, in quae tempora nos posuisti!"³ olim quos timor dei non cohercebat, cohercebant sinodi. Multis annis nullam habuit salutarem synodum ecclesia, et tamen morbi huius temporis vere exposcerent medelam, quando admodum multum querelae et mali est. Et ut hoc non esset, tamen omnes nos, qui amplexi sumus renovatam evangelii doctrinam, aliquando colloqui deceret, quo certum et explicatum doctrinae genus et certam ecclesiae formam traderemus posteris.

Sathan, ut est callidus, hic apud nos multos agitat, idque pretextu paroxismorum nostrorum, ut, dum summa inconstancia iam hoc, iam illud credant, posthac nihil prorsus credant et evadant in populum asotoris ⁴ . Honendum, quod olim in populo dei reperirentur, qui titulo Saducei dicti iniustissimi erant, negantes post hanc vitam aliam ⁵ , multo vero horribilius, quod in tanta evangelii luce multi inveniuntur Saduceis non dissimiles luxu diffluentes, resurrectionem vero post hanc vitam nihili facientes, imo irridentes. Ad hec mala accedit, quod iuventus ad quidvis sequax misere negligitur totaque perit, ita ut nisi clementissimus deus res nostras miserrime adflictas benigne adspiciat nostrique misereatur, timendum sit nos brevi pro christianismo habituros gentilismum, ut a canticum illud apud veteres usurpatum ⁶ , cum laus priscorum temporum una cum republica et populi Romani libertate profligata esset, appositissime cani de nobis possit, scilicet etas parentum peior avis tulit nos nequiores, mox daturos progeniem vitiosiorem.

Iam cum tu, doctissime Bulingere, nostra etate mihi semper is sis habitus, per quem dominus ceu ecclesiae suae organon electum multum commodavit, et te ad maiora procul dubio usurus sit, verum paroxismo illo sacramentali finito alium fortassis longe nocentiorem ecclesiae Christi ceremonialem scilicet inter nos exuscitare conetur sathan, utpote maximam remoram rebus in melius instituendis, rogaverim te per eum, qui iudicaturus est vivos et mortuos 7 , ut hic peragas opus evangelistae fidelissimi ministeriumque tuum ad plenum probatum reddas. Id autem facies, si procures per te aut Bibliandrum, uti Epiphanius ⁸ , historiarum primitivae ecclesiae diligens et fidus scriptor, e Greco in Latinam linguam non solum syncere vertatur, verum eciam scholiis illustretur, quo tamen vel tandem admiratores illi ceremoniarum nihil non merito deferri debere non solum infirmis per initia, verum eciam improbis b perpetuo contendentes ob c pacem et spem nescio quam, pudefiant, non d intelligentes improbos, si illis vel quippiam detur, protinus nostra benignitate ad subversionem veritatis abusuros, unice cum hoc scilicet cogitent, quomodo suam supersticionem rursus statuere possint. Scripturus est eadem de re ad te Dionisius Melander ⁹ noster, cum quo iam apud Cassellanos eundem Christum praedico. Nam quod hactenus nihil ad te scripserit, ne illi imputes; per aliquot enim fere annos nunquam nundinarum Francofordiensium feriis interfuit, imo neque domi suae tum inesse licuit ob frequencia comitia, quae cum illustrissimo principe nostro illum invisere perpetuo oportet 10 .

Commentaria tua in quatuor evangelistas ||26v. expectantur summa aviditate ab omnibus 11 . Sunt quoque apud nos plurimi, qui alterum institucionum grammaticarum de lingua Hebrea Bibliandri librum cum commentariis de lingua sancta eiusdem summopere efflagitent ¹² efflictim optantes, quo vel tandem prodeant in lucem. Et profecto, quantum in me iuditii est, ecclesiae

His iam vale in domino Iesu, doctissime Bulingere, et boni consules meam audaciam, qua tuas litteratissimas aures meis illitteratis perstrepere litteris non sum veritus tua fretus humanitate.

Raptim, Cassileae, sexta die septembris anno etc. 1538.

Deditissimus tibi Ioannes Pistorius, Niddanus,

concionator Cassileus.

[Adresse darunter:] Optimo ac eruditissimo viro d. Henrycho Bulingero, maiori suo et charissimo et observantissimo, Tigurino etc. e