[436]
Autograph: Zürich StA, E II 348, 403r.-405r. (Siegelspur) Teildruck: MO II 775f
Dankt für Bullingers gelehrte Arbeiten und dessen Warnung vor Claude [d'Aliod], der nach Straßburg gekommen ist. Berichtet über die Einigung zwischen Blarer und Schnepf, den er in Heidelberg schon als Dickkopf kennenlernte, und beurteilt die Konkordienformel positiv. Allerdings entwickelt sich die Reformation in Württemberg doch in die lutherische Richtung. Es wird behauptet, Blarer habe widerrufen. Dieser ist jetzt beim Herzog in Urach. Bucer sendet den Ausschnitt eines Briefes von Philipp [Melanchthon], der an einer Einigung interessiert ist und Bucers Vermittlung billigt. Gegen die Täufer geht man [in Straßburg]jetzt strenger vor. Freut sich auf Bullingers «De testamento». Entschuldigt sich dafür, daß er einen von Bullinger empfohlenen Jüngling nicht angesprochen hat. Myconius war in Straßburg. Grüße. Bedrot ist abwesend.
Salve in domino plurimum.
Gratias tibi ago imortales, optime Heylryche, de tuis religiosis et doctis lucubrationibus 2 , item de eo, quod monuisti de Claudio 3 illo, qui ad nos venit, ut solent illa monstra omnia. Sed non haerebit.
De negocio Schnepfii et Blaureri sic habet: Postquam Schneppfius mira arte innocentissimo principi 4 obtrusus est 5 et neglectum, ut in tempore 3 vocaretur Blaurerus 6 , quo princeps iusserat, qui alias multo ante Schnepfium adfuisset, nos ut etiam antea 7 nihil omisimus, quo averteretur Schnepfii severitas 8 , impetratumque est per Sturmium 9 , ut princeps iusserit nihil amplius exigere, quam ut iuxta confessionem Sax[onicam] doceatur de eucharistia 10 , quae habet «Christi corpus vere in coena adesse et exhiberi vescentibus» 11 . Nullum b ibi essentialiter et substantialiter. Initio autem Schnepfius Blaurerum
Briefe_Vol_04_0311 | arpa |
---|
ferre collegam noluit nisi de eucharistia consentientem 12 . Ibi princeps misere perplexus. Neutrum enim dimittere voluit multis ex caussis, maxime autem religionis. Schnepfium enim magni facit propter constantiam, quam prae aliis praestitit Augustae 13 . Tum est is facundissimus, sed duri simul capitis. Ita a multis annis eum novi. Aegimus simul Heydelbergae 14 . || 403v. Dum itaque Blaurerus affirmaret nos non esse in ea sententia, quod nihil quam panis et vinum in coena sit, sed nos quoque velle hic adesse Christi corpus, obiiciebat ille: «Sed non verum!» nostro affirmante nos agnoscere ipsum Christum adesse, qui utique verum habeat corpus, sed percipi eum mente. Perceptionem ille omisit, de obiecto ursit, quod recipiatur. Sic ventum eo est, ut Blaurerus, quo ostenderet se agnoscere hic ipsum Christum percipi, sed a mente, verba illa admitteret, quae habetis 15 . Nam «quantitative, qualitative et localiter» omnem excludit perceptionem corporalem. Sunt enim haec obiecta sensuum. «Essentialiter» autem et «substantialiter» soliditatem exprimit veri Christi vere praesentis, sed tantum ab animo percipiendi. Substantia enim et essentia intellectus obiectum est. Sola percipitur mente. Princeps, ubi Schnepfius ista verba recaepit, prae gaudio exilivit et amandato veredario 16 huc scripsit haec Sturmio 17 . Is veredarius intra unum diem et dimidiam noctem a Studtgardia huc - sunt milliaria 15 non parva - pervaenit. Populares ducis inducti a sacrificis, cum non possunt retinere papatum, || 404r. omnes clamant pro Lutherana reformatione, mitiore scilicet papistis. Deinde sunt aliae caussae ingentes carni, ut principem oporteat aliquid deferre Saxonibus. Caverat princeps, ut non pro recantatione alterius partis, sed amicabili concordia et sententiae utriusque partis explicatione id, quod sibi invicem confessi fuerunt, haberetur. Ibi quoque Schnepfius recaepit se voces illas «carnaliter», «corporaliter» non exacturum. Sed interea, ut mos est istis hominibus, per omnem ditionem scripserunt Blaurerum recantasse 18 . Id puto ferendum fuisse, ut Blaurerus haereret in administratione ecclesiarum huius principatus.
Briefe_Vol_04_0312 | arpa |
---|
Nunc agit apud principem Urachi absente Schnepfio, ubi inotescet principi utrique, ut non dubitem, rem habituram melius.
Deinde expectamus Philippum 19 , qui ista ad me nuper scripsit 20 : «Quod scribis annitendum nobis esse, ut inter nos fiat concordia, hoc profecto ago, et nuper ea de re cum nostro principe collocuti sumus. Sed expecto landtgravium brevi, ut spero, ad nos venturum. Et ut non venerit, scribam ei meas quasdam cogitationes, quas tecum aliquando communicabo. ||404v. Profecto enim nihil magis cupio rerum omnium, quam ut illud ingens scandalum dissensionis inter nos aliquando aufferatur, quod quantum impediat evangelii cursum, non ignoras. Vides me greek greek greek Sed spero caeteros etiam futuros mitiores. Christus respiciat ecclesiam suam et restituat sanctam et piam nobis concordiam.»
Haec ille. Similia scripsit ad Francum quendam 21 , ad c quem etiam testatus est sibi non displicuisse meam moderationem in hac caussa d 22 . Puto itaque nihil metuendum a sophisticis ullis verbis.
A catabaptistis metuendum antehac fuit. Obsolescent, sed nihil ultra sedu[c]tionem simplicium. Nunc caeptum agi in eos saeverius 23 , ut putem omnino rem posthac habituram melius.
Librum tuum «De unico et aeterno testamento» 24 libenter videbo - nondum enim allati libri sunt. Necessarium hoc temporis argumentum.
Veniam precor, optimum iuvenem illum tuum 25 ne appellavi quidem. Fui his diebus ita districtus negociis, ut ne spirare quidem licuerit, et primum cum respondeo nunc tibi, lego commendationem 26 eius. Myconius etiam his diebus adfuit 27 , quocum tamen paucis horis esse licuit. Posthac talibus, obsecro, des literas, ut ipsi ad me veniant. Poteras vel unicum hoc per eum scribere, ipsum esse illum fabrum, quem ||405r. mihi commendaris.
Bene vale.
Argentorati, 10. septembris.
Commenda me diligentissime Leoni 28 nostro et reliquis symmystis tuis. Salutat te Capito. Bedrotus abest.
M. Bucaerus tuus.
Briefe_Vol_04_0313 | arpa |
---|
[Adresse auf der Rückseite:] Pientissimo et doctissimo Christi servo Heylrycho [B]ullingero e , pastori [Tig]urinorurn f , amico [et] g fratri charissimo.