[835]
Autograph: Zürich StA, E II 336, 153r.-v. (neu: 172r.-v.)(Siegelspur) Teildruck: QGT XV 27, Nr. 717
Hat [Konrad]Geßner kürzlich ohne Brief weggehen lassen, da er vor Sorge über den Ausgang der Konkordienverhandlungen kaum schreiben mag; wenn man gelten läßt, was die Lutheraner, besonders etwa [Johannes]Brenz oder auch die [Württemberger]Kirchenordnung, über die Bedeutung der [sakramentalen] Elemente lehren, gibt man letztlich das Evangelium preis. Im Konflikt zwischen Solothurn und den vertriebenen [Protestanten]haben sich die Gegner wegen der Lauheit der Schiedboten durchgesetzt. Die Basler haben, entgegen dem Vorwurf der Berner, zum (Vierstädte-]Bekenntnis nicht Stellung genommen, sondern wollen die Ergebnisse des [Eisenacher bzw. Wittenberger] Konvents abwarten. Furchtet, dass die Unterstützung, die Schaffhausen und Bern dem französischen König (Franz I.] im Krieg gegen Kaiser [Karl V.] gewahren, den Feinden des Evangeliums nützt. Neue Verteidiger des Täufertums wollen aufgrund einer Zürcher Schrift, möglicherweise Bullingers ["Von dem unverschämten Frevel der Wiedertäufer"], ihre Lehre neu begründen und hoffen, wenn auch nicht in der Eidgenossenschaft und in Basel, so doch in Straßburg Gehör zu finden; Myconius will ihre vorerst noch geheimen Aktivitäten unterbinden. Gruß.
S. Equidem tam sum inidoneus factus ad scribendum, postquam negocium
istud concordiae coepit tractari, ut nuper Gesnerum 1 dimiserim sine literis ad
te. Vereor, aliquid eveniat, ut praestaret rem nunquam tentasse. Video nanque
Lutheranos in hoc esse, tanquam virtus sit in elementis, quae conferat salutis
nonnihil. Brentium 2 aiunt nusquam id non inculcare, et crassius quidem. Wirtenbergenses
ordinatione sua testantur idem, ubi personarum ad mensam domini
adeuntium requirunt numerum, ut huc et panis adaptari queat, caventque,
ne quid de vino calicis remaneat 3 . Docent in necessitate, quomodo baptizari
debeat infans ab obstetrice 4 . Si haec permiserimus, quis repugnabit deinceps
papistis, imo quis non omnia, quae de rebus eiusmodi tenuimus usque adhuc,Briefe_Vol_06_312 arpa
confutabit? An vero tum fieri poterit, ut veritas evangelica maneat syncera?
Imo ut evangelii species maneat? Invocent, adcersant, urgeant concilium et
sperent aliquid pro gloria dei sanum et integrum. Unum est, quod in his miserus
me solatur, quod deus novit suos videlicet. Superbimus ex donis dei, quae
tam sunt largiter effusa nostra tempestate super homines, atque adeo abutimur,
quare non minim, si dissensionum et errorum omnia plaena sunt. Sed
quis finis tandem? Sentiemus cum maximo damno, non tam nostro quam nostrorum
omnium.
De pacto seu reconciliatione Salodorensium cum exul 5 non possum loqui, non quidem propter reconciliationem, sed propter sequestrorum in domino et veritate iusticiae teporem, qua re hostibus iterum in manus data est occasio pertinaciae. Videbis, nisi dominus parcat, evomi nos aliquando 6 . Nihil hactenus fuit hosti, quo nos veritatis cultores et vindices expugnarit, nisi pertinacia. Nobis nihil bonorum coelestium defuit nisi in veritate constantia. Quid putas igitur in posterum futurum hominibus tam tepidis?
Praeterea nos Bernenses accusant, quod consenserimus contra consultum unanime nostri conventus in confessionem Argentinens[ium] 7 . Sed perperam accusant. Tam illud abest enim quam eius confessionis cognitio. Nemo nanque librum obtulit nec mihi nec fratribus nec Grynaeo. Tandem per errorem venit in manus mihi 8 . Verum neque tum actum est nobiscum super ea re quicquam. Unde factum, ut neque Argentinensibus neque conventui 9 neque Luthero scripserimus vel unum verbum neque consenserimus neque dissenserimus. Manemus, quid egerint illi, et quod videbitur, sequemur. Adeo sunt iamdum omnia nobis integra. Non est ulla spes mihi bona de conventu. Utinam fallar!
Insuper adfligor supra modum de bello, maxime postquam audio et nos implicari. Dicunt enim Scafhusianos concessisse milites et hos iam evolasse 10 Idem futurum iudicant apud Bernenses. Praetenditur causa impius animus caesaris 11 et Bernensibus hostilis. Audio. Verum quid tum? Adhuc pendet fortuna 12 . Nescitur, quo sit inclinatura. Quodsi tamen accessione nostra victor erit Gallus 13 , an non tum redibunt, quae eiecerat evangelium. In hac igitur confusione, qualem ego non vidi, nisi deum haberem consolatorem, conciderem.
Praeter haec omnia surgunt catabaptismi defensores novi 14 . Repererunt libellum Tigurinorum, in quo putant fortissimis argumentis pugnatum, quae tamen illis tam iudicantur frivola, ut nullo negocio valeant expugnari, fundamenta vero nova poni, quae nemo nisi mendacio movere loco possit. Non potui hactenus
| Briefe_Vol_06_313 | arpa |
|---|
cognoscere, quisnam || 153v. libellus significaretur, nisi quod unus quispiam putebat eum esse, quem tu olim aedidisti 15 ; nuper enim, qui sit aeditus, nullum esse. Nihil equidem divinare possum. Illud scio, iam duobus mensibus illos scripsisse. Aiunt se non sperare, quod in Helvetiis aut Basileae queant consilio suo satisfacere, quod crassiores simus et ferociores pugnando, sed apud Argentinenses; nam hi mitiores audiant loquentem spiritum in servis dei. Hic vero non esse dubium, quin, si audiantur, victores se futuros. Etiam esse dicunt, qui apud Argentinam novam hanc (ita ipsi vocant) doctrinam praedicet, et ex plebe iam paratos discipulos. Adhuc clam sunt haec, quamvis multa constent nobis, etiam usque ad personas ipsas; nolui tamen, ut tu nescires. Equidem videbo diligenter, ut res vel in cinere suffocetur vel palam facta protinus extinguatur.
Vale per Christum cum tuis et Utingero, et me diligere ne cesses, quaeso, saepiusque literis invisere.
Basileae, secunda junii anno 36.
Os. Myco.
tuus.
[Adresse darunter:] Domino Heinricho Bullingero, doctissimo fratri in domino suo.
