Hört von Joachim Maler, daß ihm Bullinger [das erste der zwei Bücher "De origine erroris"] erneut widmen wolle, wenn es ihm nicht lästig sei; wundert sich etwas, weil er schon aus Württemberg seine Zustimmung gegeben hat, wundert sich auch über Bullingers Vorliebe für ihn, denn er könnte damit auch einen freigiebigen Monarchen wie König [Heinrich VIII.] beschenken. Hat vor kurzem und schon am 31. August [1538][Nr. 1166]geschrieben, ohne Antwort zu erhalten; nimmt an, daß Bullinger zu beschäftigt ist, und versichert ihn seiner Bewunderung und Zuneigung. Die evangelischen Kirchen sind schwer bedroht, da Obrigkeiten,

S. Ioachimus Malerus noster non pridem isthinc ad nos rediens tuis me verbis certiorem reddidit, quod certo consilio egregium illum et dignum posteritate librum, quem superioribus annis aeditum mihi dedicaveras 1 , sub incudem rursus revocatum locupletiorem reddere atque ita excudendum denuo curare mediteris nithique illum ipsum, si molestum non esse resciveris, nuncupare ² . Quod ego sane duplici nomine vehementer sum admiratus; memini enim me de hac ipsa re, quum etiamnum in Wirtempergensi ducatu agerem, tuas accipere literas tumque a illis respondere magni beneficii loco istuc me habiturum, tantum abesse, ut molestum videri mihi hoc suspicari debeas. Aut igitur eas literas non accepisti ³ aut mutasse me forte sententiam existimas, ut certior de illa fieri rursum desideres. Deinde vero magis etiam miror constantissimum hoc mei studium, quod, quum pro priore dedicatione extra animum tui si cuiusquam amantissimum nihil prorsum acceperis, nihilosecius b beneficium beneficio cumulare pertinaciter pergas conduplicatam scilicet gratiam relaturus, ut, qui prius nihil, iam minus nihilo, si fieri possit, accipias. Quanto praestabat, mi venerande et charissime Bullingere, hocce plus quam aureo munere instructum vel Anglorum munificentissimum regem ⁴ vel alium aliquem orbis monarcham salutare; qui enim inter hos literas et literatos amant, pro id genus nuncupationibus, quantumvis alias sordidi, benignissime munerare solent. Sed hinc plane et quantum absis a sacra ista, quae omnes propemodum etiam doctissimos enecat et perdit, auri fame ⁵ et quanti me facias, quam non c vulgariter ames, luce darius ostendis, ut hinc merito omnes boni pieque eruditi te hac certe parte -ut multis etiam aliis - extra communem theologorum aleam positum ament et suspiciant; ego vero talem me, qui hocce tuo amore et honore dignus sit, exhibere omnibus conatibus debeam. Et cupio certe me tibi tuique similibus summis viris qui tam indefatigabili studio chnistianam rempublicam tam feliciter iuvatis, totis animis probare, quod ut possim, a domino ipso bonorum omnium authore sacris precationibus cum meis tum vestris impetratum d quotidie ac strenue pergo.

Scripsi ad te nuper per e servum typographi cuiusdam Basiliensis ⁶ , prius quoque per Ulmensem illum bibliopolam ⁷ , qui male callet Germanice, u!tima augusti ⁸ , quum 26. eius mensis Constantiam venissem. A te vicissim ne apicem quidem ullum accepi, nisi quod in literis ad charissimum consobrinum Zviccium datis ⁹ adscriptam mihi salutem subinde magna cum voluptate legi; nam occupationibus illis, quibus praeter modum et finem continenter distineris, ||30r libenter, quod nihil scribis, tribuo, atque hoc magis, quod mihi quoque, si quando hic cesso, ut saepe certe urgentibus aliis negociis et magna violentia me f secum rapientibus facio, veniam dari et ex aequitate dari omnino g existimo. De pristino erga me animo tuo securissimus sum eum plane adhuc esse, qui semper fuit, persuasissimum habens. De meo erga te istuc tibi vere affirmare ausim, illum tui et amantiorem et studiosiorem esse, quam unquam fuerit. Equidem singularis illa humanitas, incomparabilis candor, eximia eruditio et flagrantissimum ecclesiis commodandi studium, quae omnia in te tanta benignitate dominus contulit, me totum ac semel in admirationem et venerationem tui accendunt tuumque, quantuluscunque sum, faciunt, ut nihil iam magis in votis sit, quam te coram videre, alloqui et in domino arctissime complecti.

Tu me meumque ministerium servatori Christo diligenter et sedulo sacris tuis precibus commenda. Impendere nunc, si unquam prius, magnam h calamitatem ecclesiis nostris video, posteaquam hunc in i modum passim refrixit superior zelus magistratuum, vigilantia et fides ecclesiae presbyterorum, prior chantas plebis, et in summa omnia nostra misere flaccescunt, ut nemo agnoscere nunc queat primam illam apud nos omnium rerum faciem, posteaquam evangelium nostrum novitatis gratiam exuit et papae iugum de cervicibus nostris, utinam tanto pietatis quam vanitatis k studio, abiecimus, a commodo Christi iugo 10 non minus adeoque magis etiam abhorrentes. Dabimus omnino, quod vehementer metuo, ingratitudinis nostrae dignas poenas, et permittet dominus adversariis nostris in nos aliquid, ut crucibus exercitos in viam, unde ita excidimus, tempestiviter revocet. Excutiendus igitur nobis omnis torpor, urgenda vera et germana ¹ resipiscentia, ne atrocius desaeviens ira domini totos nos opprimat et perdat. Ah serva nos, domine Iesu m , per misericordiae tuae viscera, et aeternum serva, quicquid hic nobis perferendum sit, modo ne tua illa unica solidaque salute destituamur! In hoc ipso Christo,

Optimos planeque venerandos mihi viros et fratres dominum Conradum Pellicanum, Leonem ¹¹ Theodorum ¹² caeterosque administros tuos in domino meis verbis valde quam officiöse et christianice saluta meque illis accuratissime commenda. Salutem tibi dicunt fratres nostri omnes. Zviccius ipse quoque ad te scribit ¹³ . Soror Margarita mea pariter et uxorcula ¹⁴ te tuamque coniugem ¹⁵ multum et quam possunt amanter salutant, id quod ego quoque facio. Iterum iterumque vale.

Constantiae, 28. ianuarii 1539.

Tuus Ambrosius Blaurerus. ||30v.

Anglus ¹⁶ quosdam e principali familia natos capitis suplicio sustulit ¹⁷ , quod in caput suum machinati aliquid Anglici cardinalis ¹⁸ consilio fuerint, cuius germanum etiam fratrem ¹⁹ plectendum curavit. Nonnulli alii in vincula coniecti ²⁰ et ipsi tale quiddam expectant.

A Bucero, qui 21. ianuarii ad suos redut, et greek et historiam rerum gestarum in horas expectamus.

[Adresse auf der Rückseite:] Praestantissimo viro d. Heinricho Bullingero, Tiguricensis ecclesiae antistiti syncerissimo, domino et fratri in primis observando at [que charissimo] n .